Historisch onderzoeker vindt ontwerpen uit de 19e eeuw van drie forten rondom Terneuzen

Geplaatst: 26 februari 2020 om 17:55

Tijdens archiefonderzoek voor zijn boek over de stelling Terneuzen-Ellewoutsdijk ontdekte de uit Terneuzen afkomstige historisch onderzoeker Dennis van Nieuwenhuijzen onlangs ontwerpen van forten rondom Terneuzen, die uiteindelijk nooit zijn gebouwd.
Het gaat om drie forten: een bij de Serlippenspolder, en twee tussen Terneuzen-Ellewoutsdijk. De ontwerpen zijn gemaakt in het tijdvak 1845-1858, toen het fort van Ellewoutsdijk en de vesting van Terneuzen al voltooid waren. Uiteindelijk zijn de drie geplande forten nooit gebouwd.

"De ontwerpen laten zien hoe belangrijk de verdedigingswerken van Terneuzen en Ellewoutsdijk waren."

Forten
Het fort dat gepland stond in de Serlippenspolder was nodig omdat de polders ten oosten van de vesting Terneuzen niet goed onder water gezet konden worden. De andere forten waren middenin de Westerschelde gepland, tussen Terneuzen en Ellewoutsdijk op de Suikerplaat (zie foto), de zandplaat waar nu de Westerscheldetunnel ligt.
Ondanks dat de komst van deze forten veel steun had bij een aantal hoge militairen, zijn ze niet gebouwd: de kosten zouden te hoog oplopen.
‘De vondsten zijn heel belangrijk omdat zij laten zien hoe belangrijk de vesting Terneuzen en het fort Ellewoutsdijk waren,’ verklaart Van Nieuwenhuijzen aan GO, ‘ze controleerden de Westerschelde en het Kanaal van Gent naar Terneuzen en daarmee de toevoer naar de havens van Antwerpen en Gent.’

Boek
Van Nieuwenhuijzen kwam de ontwerpen tegen toen hij in archieven dook voor zijn boek. ‘Mijn boek gaat over de verdedigingsstelling Terneuzen-Ellewoutsdijk in de periode 1833-1921,’ vertelt hij, ‘toen de stelling er nog was, werd er nogal eens over gesproken om die op te heffen. De verdedigingsstelling was namelijk verouderd. Men stak liever geld in stellingen die van nationaal belang waren, zoals de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam.’ Toch bleef Terneuzen-Ellewoutsdijk gedurende de 19e en begin 20e eeuw gehandhaafd, maar dat bleek meer van politiek belang te zijn dan in militair opzicht.
Van Nieuwenhuijzens boek, dat naar verwachting komende zomer verschijnt, gaat dan ook over de militaire en ook politieke aspecten van deze verdedigingsstelling. ‘Ik hoop dat de vestinggeschiedenis van Terneuzen en Ellewoutsdijk met mijn boek meer waardering gaat krijgen.’